Kunstenaar: Han van Wetering
Locatie : Vijfsprong Veeweg
Over het fenomeen de Bokkenrijders zijn het de historici nog steeds niet eens. Voor sommige is het zelfs de vraag of ze wel echt hebben bestaan en of al die bekentenissen niet zijn afgedwongen op de pijnbank door de niet malse tortuur, die de plaatselijk overheden uit de achttiende eeuw toepasten.
Pas rond 1775 kwam er een eind aan deze gerechtelijke dwalingen, voornamelijk omdat beschuldigingen verkregen door marteling toen niet meer als voldoende bewijs golden voor het oppakken van verdachten.
Het is bijvoorbeeld frappant dat in het voormalige Gulikse land (Sittard en omgeving) géén Bokkenrijders zijn opgehangen. Het verbod om de tortuur te gebruiken kon hier wel een mee te maken hebben, maar misschien is dat wat te kort door de bocht.
Andere historici zweren bij de historiciteit van de Bokkenrijdersbenden. Wij doen hier verder geen oordeel over. Wel is het verschijnsel ”Bokkenrijder” in Geleen artistiek vereeuwigd door Han van Wetering. Het beeld staat er sinds 2000 in een perkje in het Fortunapark in de nabijheid van het verzorginghuis “Olympiastaete.” Het heeft ook reeds te lijden gehad van vandalen, want de staart is er niet helemaal meer.
Dwaling?
In de vroegere Raadskuil, dat wil zeggen de kuil waar de terechtstelling plaatsvond van sommige ter dood veroordeelden, heeft de Heemkundevereniging Geleen in 2000 een nieuw wegkruis evenals een plaquette geplaatst. Op de herdenkingsplaquette staat de tekst “Op deze plaats stond de galg waaraan in het jaar 1751 tien bokkenrijders uit Geleen en omgeving werden opgehangen.” Op de plaquette is een afbeelding te zien van een op een bok rijdende man. De bokkenrijders zo verhaalt de overlevering hadden een pact met de duivel gesloten en verplaatsten zich vliegend door de lucht op een bok gezeten. De initiatiefnemers onthouden zich van een oordeel. Dit in tegenstelling tot een plaquette in Valkenburg die de volgende tekst heeft: “Ter nagedachtenis aan de vele honderden die in de achttiende eeuw ten gevolge van een gerechtelijk dwaling als BOKKENRIJDER werden terechtgesteld.”
Voor de vierhonderd slachtoffers van deze Bokkerijdersmythe werd op zaterdag 13 november 1999, op initiatief van de Historische Kring Land van Valkenburg en Heuvelland een herdenkingsplaquette onthuld, die is aangebracht tegen de gevel van het Valkenburgse Streekmuseum.
De bokkenrijders hebben veel folkloristen geïnspireerd. Een marktcomité , een carnavalsvereniging en toneelschrijvers hebben de bokkenrijders als thema genomen, waarbij met name het romantische aspect van dit cultuurverschijnsel benadrukt wordt; de bokkenrijders als Robin Hood en zijn kompanen, die in tijden van armoede opkwamen voor de minderbedeelden.
Han van Wetering
De schepper van de in brons gegoten Bokkenrijder, Johannes (Han) van Wetering, is in Maastricht in 1948 geboren. Onder zijn Limburgse collega’s is hij een buitenbeentje, want waar het werk van anderen nog enig houvast biedt, daar scheppen de verbeeldingen van deze kunstenaar verwarring; verwarring bij het zien van onbekende combinaties van uiteenlopende materialen, objecten of onderdelen daarvan en van overschilderingen in de meeste bonte kleuren.
Hij maakte in 1986 de bronzen toegangsdeur van het Limburgse provinciehuis in Maastricht.
De in Maastricht woonachtige beeldhouwer Han van Wetering is ook bekend vanwege de bronzen beeldengroep ’t Zaate Mermenieke op het Vrijthof in Maastricht. Hier zijn de bewegingen van de vingers en handen van de kunstenaar als het ware zichtbaar. Deze en andere met humor en dubbele bodem doordrenkte beelden laten volgende een criticus “de relativerende houding van de kunstenaar zien.”
Opzien baarde hij door de bronzen groep later in alle mogelijke kleuren te schilderen, voor de een prachtig voor de ander foeilelijk. Smaken verschillen nu eenmaal. Zijn bizarre bouwsels zijn altijd stof tot veel discussies en gesprek.
Het beeld in Geleen is in dezelfde stijl vervaardigd, nog wel figuratief, maar toch uit de school van Van Wetering!
Harry Strijkers